Επεμβάσεις για την αποκόλληση αμφιβληστροειδούς

Ο αμφιβληστροειδής είναι μια λεπτή στοιβάδα από φωτοευαίσθητα κύτταρα που επενδύει το εσωτερικού του οφθαλμικού βολβού. Είναι απαραίτητος για την αντίληψη των εικόνων, των χρωμάτων και την αντίληψη του χώρου.

Τύποι αποκόλλησης

Ο πιο συχνός τύπος αποκόλλησης είναι η ρηγματογενής αποκόλληση, η οποία προκαλείται από την ύπαρξη οπών ή ρωγμών στον αμφιβληστροειδή. Αυτές δημιουργούνται όταν το υαλώδες σώμα, μια ουσία σαν ζελέ που γεμίζει την κοιλότητα του οφθαλμικού βολβού αποκολλάται με αποτέλεσμα υγρό να εισχωρεί μέσω των οπών κάτω από τον αμφιβληστροειδή και να τον αποκολλά. Η αποκόλληση διαταράσσει την λειτουργία του αμφιβληστροειδούς και αν δεν αντιμετωπιστεί μπορεί να οδηγήσει σε μερική ή και πλήρη απώλεια της όρασης. 

Η διαδικασία αυτή είναι συνήθως αποτέλεσμα ηλικιακών αλλοιώσεων του οφθαλμού και δεν προκαλείται από κάποια δραστηριότητα αν και μπορεί να προκληθεί μετά από τραυματισμό του οφθαλμού. Σε ορισμένες περιπτώσεις η πιθανότητα αποκόλλησης είναι αυξημένη, όπως σε άτομα με μυωπία, αν έχει προηγηθεί επέμβαση αφαίρεσης του καταρράκτη και αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό αποκολλήσεων.

Ένας άλλος τύπος αποκόλλησης είναι η ελκτική, η οποία προκαλείται όταν μεμβράνες ποικίλης προέλευσης ασκούν έλξη στον αμφιβληστροειδή και τον αποκολλούν από το υπόστρωμά του. Η πιο συνήθης αιτία είναι η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, αλλοιώσεις δηλαδή που προκαλούνται στον οφθαλμό από το σακχαρώδη διαβήτη.

Τέλος λιγότερο συχνός τύπος είναι η ορώδης αποκόλληση, όπου η διαρροή υγρού από τα αγγεία, όπως για παράδειγμα σε ορισμένα είδη φλεγμονής προκαλεί τον διαχωρισμό των στοιβάδων και την αποκόλληση του αμφιβληστροειδή.

Αντιμετώπιση

Η αντιμετώπιση των δύο πρώτων τύπων είναι χειρουργική, για τον τελευταίο απαιτείται η αντιμετώπιση της υποκείμενης αιτίας με ή χωρίς χειρουργική επέμβαση.

Επεμβατικές τεχνικές

1. Υαλοειδεκτομή, κρυοπηξία και έγχυση αερίου ή ελαίου σιλικόνης

Η υαλοειδεκτομή (βιτρεκτομή) αποτελεί μία ελάχιστα επεμβατική μέθοδο όπου ο χειρουργός μέσω μικροσκοπικών τομών στον σκληρό χιτώνα («λευκό του ματιου») εισάγει εργαλεία στο εσωτερικό του οφθαλμού για τους χειρουργικούς χειρισμούς. Το υαλωδες σώμα αφαιρείται και εντοπίζονται οι ρωγμές που προκάλεσαν την αποκόλληση ή/και τυχόν ελκτικές μεμβράνες. Στη συνέχεια αυτές αντιμετωπίζονται με κρυοπηξία ή λέιζερ. Αυτό προκαλεί τη δημιουργία μιας ουλώδους αντίδρασης, η οποία σταθεροποιεί τις ρωγμές μετά από περίπου μια εβδομάδα. 

Έπειτα εισάγεται μια φυσαλίδα αερίου ή έλαιο σιλικόνης το οποίο σταθεροποιεί τον αμφιβληστροειδή μέχρι να σχηματιστεί η ουλώδης αντίδραση. Εάν χρησιμοποιηθεί αέριο αυτό παραμένει στον οφθαλμό μέχρι 12 εβδομάδες ανάλογα με το είδος του αερίου που θα χρησιμοποιηθεί. Το αέριο απορροφάται φυσικά με την πάροδο του χρόνου και αντικαθίσταται από υγρό που παράγει ο οφθαλμός. Όσο παραμένει αέριο στον οφθαλμό δεν επιτρέπονται οι πτήσεις, οι καταδύσεις ή η παραμονή σε μεγάλο υψόμετρο.  Το έλαιο σιλικόνης δεν είναι απαγορευτικό για ταξίδια με αεροπλάνο. Δεν απορροφάται όμως αυτόματα και θα απαιτηθεί δεύτερη μικρότερης διάρκειας επέμβαση για την αφαίρεσή του. Ανάλογα με την θέση των αλλοιώσεων στον οφθαλμό θα σας ζητηθεί να κρατήσετε το κεφάλι σας σε συγκεκριμένη θέση για άλλοτε άλλο διάστημα. 

Στις περισσότερες περιπτώσεις (80%) η αποκόλληση του αμφιβληστροειδή αποκαθίσταται με μια επέμβαση. Σε ένα μικρό ποσοστό και ιδιαίτερα σε επιπεπλεγμένες ή παραμελημένες περιπτώσεις μπορεί να απαιτηθεί περισσότερες των μια επεμβάσεις.

Η υαλοειδεκτομή είναι μία ευρέως εφαρμοζόμενη και ασφαλής μέθοδος για την αποκόλληση του αμφιβληστροειδή. Σε περίπτωση που δεν έχετε υποβληθεί σε επέμβαση αντικατάστασης του κρυσταλλοειδούς φακού του ματιού (επέμβαση αφαίρεσης καταρράκτη) η υαλοειδεκτομή μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση ή ταχύτερη εξέλιξη της θόλωσης του φακού ώστε να απαιτηθεί επέμβαση καταρράκτη σε διάστημα από 3 μήνες έως και δύο χρόνια από την αρχική επέμβαση του αμφιβληστροειδή.

Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να παρουσιαστεί παροδική αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης, η οποία μπορεί να χρειαστεί φαρμακευτική αντιμετώπιση για ορισμένο διάστημα. Η πίεση του οφθαλμού θα μετρηθεί κατά τον μετεγχειρητικό έλεγχο και ο γιατρός σας θα σας ενημερώσει για την πιθανή αλλαγή της αγωγής σας.

Η ενδοφθαλμίτιδα ή μόλυνση του ματιού είναι μια δυνητικά σοβαρή αλλά σπάνια επιπλοκή οποιουδήποτε οφθαλμικού χειρουργείου. Η χειρουργική ομάδα ακολουθεί αυστηρά πρωτόκολλα υγιεινής αντισηψίας και αποστείρωσης καθόλη την παραμονή σας σε εμάς ώστε να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα αυτής της επιπλοκής. Σας συνιστούμε την πιστή τήρηση των μετεγχειρητικών οδηγιών που θα σας δοθούν και την ορθή χρήση της αγωγής που θα σας παρέχουμε.

Άλλες δυνητικές επιπλοκές της επέμβασης είναι η αιμορραγία, ανάπτυξη ουλών, ξηροφθαλμία, τοπικός ερεθισμός, παραμόρφωση της εικόνας. Σε περίπτωση που παρουσιάσετε κάποια από αυτές ο γιατρός σας θα συζητήσει μαζί σας τις δυνατότητες αντιμετώπισης και τον χρόνο αποκατάστασης.

2. Κρυοπηξία και πρόθεμα σιλικόνης.

Κατά την τεχνική αυτή αφού εφαρμοστεί κρυοπηξία στην ρωγμή ή ρωγμές που προκάλεσαν την αποκόλληση τοποθετείται ένα πρόθεμα σιλικόνης στο εξωτερικό του οφθαλμού κάτω από τους οφθαλμικούς μυς, το οποίο πιέζει το τοίχωμα ώστε να επαναπροσεγγίσει τον αμφιβληστροειδή. Έτσι δίνεται η δυνατότητα στο υγρό που έχει αποκολλήσει τον αμφιβληστροειδή να απορροφηθεί και να αποκατασταθεί η ανατομική ακεραιότητα του αμφιβληστροειδή.

Σε περίπτωση επιμονής της αποκόλλησης μπορεί να χρειαστεί επανάληψη της επέμβασης ή χρήση διαφορετικής τεχνικής.

 Το πρόθεμα μπορεί να παραμείνει χωρίς κανένα πρόβλημα στον οφθαλμό εφ όρου ζωής. Σε ένα μικρό ποσοστό μπορεί να προκαλέσει διπλωπία “διπλή όραση”. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα συμπτώματα υποχωρούν αυτόματα σε μερικές εβδομάδες. Σε πολύ μικρό αριθμό ασθενών μπορεί να εμφανιστεί φλεγμονή ή μόλυνση στη περιοχή του επιθέματος, οι οποίες συνήθως υποχωρούν με τη φαρμακευτική αγωγή. Σε πολύ μικρό ποσοστό μπορεί να απαιτηθεί αφαίρεση του προθέματος.

3. Πνευματική αμφιβληστροειδοπηξία.

Σε επιλεγμένο αριθμό περιπτώσεων είναι δυνατή η εφαρμογή μιας ελάχιστα επεμβατικής μεθόδου όπου αφού εφαρμοστεί κρυοπηξία για τη σφράγιση ρωγμών γίνεται ένεση φυσαλίδας αερίου η οποία επιπωματίζει την περιοχή της αποκόλλησης. Η μέθοδος αυτή έχει θετικά αποτελέσματα σε μικρής έκτασης αποκολλήσεις. Οι επιπλοκές είναι αντίστοιχες με της υαλοειδεκτομής αλλά εμφανίζονται πολύ πιο σπάνια.